ရက္ေရြးခ်ယ္၍ ဓမၼတာေသြးေပၚေစၿခင္း

ဒီတစ္ေခါက္ေဆာင္းပါးမွာေတာ့ အမ်ိဳးသမီးေတြ ရဲ႕ လစဥ္ေပၚေနက် ရာသီေသြး ေပါ့ အဲဒီရာ သီေသြးေပၚ တဲ့အခ်ိန္ကို မိမိလိုအပ္သလို ေရွ႔တိုးလို႔ရတယ္ ေနာက္ဆုတ္လို႔ ရတယ္ဆို တဲ့အေၾကာင္းေလး ကို ေၿပာၿပ သြားမွာၿဖစ္ ပါတယ္ ။ ကိုယ္အေရးၾကီးတဲ့အ ခ်ိန္မွာ ဒီလိုကိစၥနဲ႔ၾကံဳလာရင္ ေရွ႕တိုးခ်င္တယ္ ၊ ေနာက္ ဆုတ္ခ်င္ တယ္ဆိုရင္ အဲဒီအေၾကာင္းကို ကာယကံရွင္အမ်ိဳးသမီးအေနနဲ႔သိဖို႔လိုပါတယ္ ။ တစ္ခုေၿပာခ်င္တာက ဒီလိုုကိစၥ ကို ေဆာင္ရြယ္ေပးတဲ့ ေနရာမွာ သားဖြားမီးယပ္ဆရာ၀န္မွမဟုတ္ပါဘူး ။ အေထြေထြေရာဂါကုဆရာ၀န္ ေတြ family doctors ေတြနဲ႔ ေနာက္ဆံုးေၿပာရရင္ ေတာဖက္ေတြမွာဆိုရင္ သြားဖြားဆရာမ ေတြ ကိုယ္တိုင္ လုပ္ေဆာင္ေပးႏိုင္တဲ့အပိုင္းၿဖစ္ပါတယ္ ။ ဒီေနရာမွာ ေသြးေပၚၿခင္းအေၾကာင္းကို အရင္ဆံုးေၿပာခ်င္ပါတယ္ ။ တခ်ိဳ႕ေတာ့ ေသြးေပၚၿခင္းနဲ႔ပတ္သတ္လို႔ ထမင္းစားေရေသာက္ သေဘာမ်ိဳး ဘာမွအခက္အခဲမရွိေပမယ့္ တခ်ိဳ႔ မွာေတာ့ ဆိုးဆိုးရြားရြားၾကံဳရေလ့ရွိပါတယ္ ။ တခ်ိဳ႔က ေသြးေပၚခါနီးရင္ အိပ္မေပ်ာ္ၿခင္း ၊ ဆံဳးၿဖတ္ ခ်က္မ ခ်ႏုိင္ ၿခင္း ၊ စိတ္ဇေ၀ဇ၀ါၿဖစ္ၿခင္း စတာေတြနဲ႔ ၾကံဳရေလ့ရွိတယ္ ။ ေသြးေပၚလို႔ႊ ကိုက္ခဲၿပီး အိပ္ရာထဲ လဲသြား တဲ့လူရွိ သလို သာမန္ ေရေႏြးအိပ္နဲ႔ကပ္ရံုနဲ႔မသက္သာပဲ စားေဆး ထိုးေဆးေတြနဲ႔မွ သက္သာသြားတဲ့ လူေတြ လည္းရွိပါတယ္ ။

ပထမဆံုး ဆိုးရြားမႈအပိုင္း မွာ က႑ ၂ ခုရွိပါတယ္ ။ ပထမကေတာ့ ေသြးေပၚေတာ့မယ္ဆိုရင္ တစ္ရက္ ႏွစ္ရက္ သံုးရက္ေလာက္ ၾကိဳၿပီးဒုကၡေပးတတ္ပါတယ္ ။ ဘာၿဖစ္လဲဆိုရင္ ဗိုက္ၾကီး ကယ္ လာၿပီး ေလေတြ တဘုန္းဘုန္းနဲ႔ ဗိုက္ၾကီးတင္းလာပါတယ္ ။ တင္းတင္းက်ပ္က်ပ္နဲ႔ ေနရတာ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေပါ့ေပါ့ပါးပါး မရွိေတာ့ဘူး ။ စိတ္ဓါတ္ေတြ က်လာတယ္ ။ ဆံုးၿဖတ္မႈ မပီၿပင္ေတာ့ဘူး ။တ စ္ခုခုလုပ္မယ္ဆိုရင္ လုပ္ရေကာင္းႏိုးႏိုး မလုပ္ ရေကာင္းႏိုးႏိုးနဲ႔ ဇေ၀ဇ၀ါၿဖစ္တတ္ပါတယ္ ။ အိပ္မေပ်ာ္ေတာ့ပဲ စိတ္အားငယ္လာတယ္ ။ အေနာက္တိုင္းမွာေတာ့ အဲဒါကို Premenstrual Tension သို႔မဟုတ္ Premenstrual Syndrome လို႔ေခၚၾကပါတယ ္။ ဘာလို႔ လည္း ဆိုေတာ့ ရာဇ၀တ္မႈေတြ ၊ တရားမမႈေတြ ၊ ၾကီးေလးတဲ့ အမႈေတြက်ဴးလြန္တာေတြကို ၿပန္လည္ ဆန္းစစ္ၾကည့္ တဲ့အခါ ေသြးေပၚခါနီး တစ္ရက္ႏွစ္ရက္ နဲ႔ေသြးေပၚေနတုန္းမွာ ၿဖစ္တာမ်ားတာကိုေတြ႔ရပါတယ္ ။ အဲဒီအေၾကာင္း ကို သုေတသန လုပ္ထားတာေတြလည္းရွိပါတယ္ ။ အမွန္ေတာ့ ေ သြးေပၚခါနီးမွာ အမ်ိဳးသ မီးေတြ ရဲ႕ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာဟာ ပံုမွန္ေတာ့မဟုတ္ပါဘူး ။ ေၿပာင္လဲမႈရွိၿပီး စိတ္ဓါတ္က်ေနတဲ့သူရွိသလို ဆံုးၿဖတ္မႈ အားနည္း တဲ့သူလည္းရွိပါတယ္ ။ စိတ္တိုေနၿပီး အိပ္မေပ်ာ္ပဲ ဘာတစ္ခုမွ စိတ္၀င္စားၿခင္းမရွိပဲ အာရံုမစိုက္ႏိုင္တဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြရွိပါတယ္ ။

အဲဒီလိုအမ်ိဳးသမီးေတြအေနနဲုဒီလို ရက္ေရြးခ်ယ္ၿပီး ေသြးေပၚေစတဲ့နည္းက အသံုး၀င္ပါလိမ့္မယ္ ။ ဒုတိယ အမ်ိဳးအ စား ကေတာ့ ေသြးေပၚခါနီးတင္မကပဲ ေပၚခါနီးမွာေရာ ေပၚတဲ့အခ်ိန္မွာေရာ အလြန္အမင္း ဆီးစပ္ေတြ ကိုက္ ပါတယ္ ။ ကိုယ္ေအာက္ပိုင္းလည္းကိုက္လာၿပီး ေနလို႔မရဘူး ။ ပံုမွန္ေရေႏြးအိတ္ကပ္တာေလာက္နဲ႔ အနာ က်က္ေပ်ာက္ေဆးေသာက္တာေလာက္နဲ႔ မရဘူး ။ ေဆးထိုးေဆးေသာက္ တာေတြ ေတာက္ေလွ်ာက္ လုပ္ေန ရတယ္ ။ ဒီလို အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးအၿပင္းစားေတြသံုးေနေပမယ့္လည္း မသက္သာတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ တခ်ိဳ႕ ရံုး၀န္ ထမ္းေတြဆို ရံုးကေနခြင့္ယူရပါတယ္ ။ အဲဒီလို ခြင့္ယူရတာကလည္း တစ္လနဲ႔မၿပီး ႏွစ္လနဲ႔မၿပီး လစဥ္နဲ႔အမွ် ဆိုေတာ့ ၀န္ထမ္းကလည္း၀န္ထမ္းအေလွ်ာက္ ၊ ဆရာမကလည္းဆရာမအေလွ်ာက္ ၊ လုပ္ေဖာ္ ကိုင္ ဖက္နဲ႔ အထက္လူၾကီးေတြရဲ႕ၿငိဳၿငင္မႈကိုခံရေလ့ရွိပါတယ္ ။ ေက်ာင္း သူေတြဆိုရင္ လည္း ေက်ာင္း ပ်က္တာမ်ားလာတဲ့အတြက္ စာသင္တဲ့ေနရာမွာ အေႏွာက္အ ယွက္ၿဖစ္လာ တာကိုေတြ ႔ရၿပီးေနာက္ ဆံုး စာေမးပြဲေၿဖတဲ့အထိပါ အေႏွာက္အယွက္ၿဖစ္ႏုိင္ပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ မၿဖစ္မေန ကိုယ္လုပ္ရမယ့္ ကိစၥနဲ႔ ၾကံဳလာ ရင္ ေရွ႔ကိုတိုးၿပီး ဓမၼတာ ၿပီးႏွင့္ေအာင္လုပ္ထားမလား ေနာက္ဆုတ္ၿပီး အားလံုးၿပီး မွ ေသြးေပၚ ခြင့္ေပးမလား ကိုယ္ၾကိဳက္သလို လုပ္ဖို႔ အခြင့္အလမ္းရွိပါတယ္ ။

မီးယပ္ေသြးေပၚၿခင္းသေဘာတရား



မီးယပ္ေသြးေပၚတယ္ဆိုတာ အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးရဲ႔ေသြးသားထဲမွာ Oestrogen နဲ႔ Progesterone လို႔ေခၚ တဲ့ ေဟာ္မုန္းဓါတ္ႏွစ္ခုက တၿဖည္းၿဖည္းေသြးထဲမွာ မ်ားလာပါတယ္ ။ အဲဒီလိုမ်ားလာတာနဲ႔အမွ် သားအိမ္ ရဲ႕အတြင္း လႊာကလည္း ထူထူလာပါတယ္ ။ တစ္လကုန္သြားလို႔ ေလးပတ္ေလာက္ ဒါမွမဟုတ္ ရက္ ၃၀ ေလာက္က်တဲ့အခါ က်ေတာ့ ေသြးသားထဲမွာရွိတဲ့ ေဟာ္မုန္းဓါတ္ေတြကလည္း အၿမင့္ဆံုး ပမာဏေရာက္ လာပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္လို႔ ဒါ့ထက္ပိုၿမင့္တဲ့ ေဟာ္မုန္းဓါတ္က ထြက္လာရပါတယ္ ။ အမ်ိဳးသမီး တိုင္း၇ဲ႕ သဘာ၀က ၂၈ ရက္ ဒါမွမဟုတ္ ေလးပတ္ၿပည့္တာနဲ႔ ေဟာ္မုန္းဓါတ္ထပ္မထြက္ပဲ ေဟာ္မုန္းဓါတ္ က်သြားတာနဲ႔ ခုနထူၿပီးသားနဲ႔ ဆက္လက္ထူေနတဲ့ သားအိမ္အတြင္းလႊာက ေက်ပ်က္ၿပီး ေပ်ာ္ၿပီး ကြာက်ၿပီး မီးယပ္ေသြး အေနနဲ႔ ဆင္းလာၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္ ။ အေၿခခံကေတာ့ ေသြးေပၚတာကို လာေနက်ထက္ပိုၿပီး တစ္ပတ္တန္ သည္ႏွစ္ပတ္တန္သည္ ေနာက္က်ခ်င္တယ္ဆိုရင္ ေနာက္က်ခ်င္သေလာက္ သားအိမ္အ တြင္းလႊာ ကို ေက် ပ်က္ မသြားေအာင္ ထိမ္းထားႏုိင္တဲ့ ေဟာ္မုန္းဓါတ္ကို ၿပင္ပေဆးအေနနဲ႔ ဆက္ေပးထားရပါမယ္ ။ ဒီလို ဆက္ေပး ထားရင္ ေသြးပံုမွန္ေပၚေနက်အခ်ိန္မွာ မေပၚေတာ့ဘူး ။ တစ္လေနာက္ ဆုတ္ခ်င္ရင္ တစ္လေပး ထားရပါ မယ္ ။ ႏွစ္လေနာက္ ဆုတ္ခ်င္ရင္ ႏွစ္လေပး ထားၿပီးသံုးလ ေနာက္ ဆုတ္ခ်င္ရင္ သံုးလေပး ထားရ မွာၿဖစ္ပါတယ ္။

ဒီလိုပဲ ေစာၿပီး ေပၚခ်င္ရင္ေတာ့ ပထမရက္ကေန သူ႔ဟာသူ မွန္မွန္ ၂၈ ရက္ အထိ မွန္မွန္ေလး တက္ေန တဲ့ ေဟာ္မုန္း ဓါတ္ပမာဏ ကို ၿပင္ပေဆးေပးၿပီး အေသြးအသားမွာ ေဟာ္မုန္းဓါတ္ပမာဏ အမ်ားၾကီး တက္ လာေအာင္ ၀ုန္းကနဲ ဆိုလုပ္လိုက္ပါတယ္ ။ တစ္ပတ္ေလာက္ေဆးေပးၿပီး ရပ္လည္းရပ္လိုက္ေရာ တစ္ခါ တည္း ေသြးေပၚလာပါတယ္ ။ Family doctor ေတြအေန နဲ႔လည္း ေသြးေပၚၿခင္း ကို ေစာေအာင္ေနာက္ က်ေအာင္ ေဆးေပး ၿပီး ထိမ္းခ်ဳပ္ႏုိင္ တယ္ဆိုတာကို သိေစခ်င္ပါတယ ္။ ေငြကုန္ေၾကးက်မမ်ားသလို လနဲ႔ႏွစ္ နဲ႔ခ်ီၿပီး ေဆးစားရမယ့္ကိစၥလည္းမဟုတ္ပါဘူး ။

ေသြးေပၚၿခင္းအား ေရွ႔တိုးေနာက္ဆုတ္လုပ္ၿခင္းအေၾကာင္း

ရက္ေရြ႔ခ်င္တဲ့ အမ်ိဳးသမီးအေနနဲ႔ ေရွ႔ပဲ တိုးတိုး ေနာက္ပဲဆုတ္ဆုတ္ အနညး္ဆံုး တစ္ပတ္ကေနၿဖစ္ႏုိင္ ရင္ႏွစ္ပတ္ေလာက္ ထိေစာၿပီး ဆရာ၀န္နဲ႔ အခ်ိန္ေပးဖို႔လိုပါတယ္ ။ အလယ္အလတ္ေၿပာရရင္ ၁၀ ရက္ေလာက္ေစာ လာရင္အဆင္ေၿပပါတယ္ ။ ဥပမာ အခုမွ ေသြးေပၚၿပီးတာ ၁၅ ရက္ေလာက္ပဲရွိေသးတယ္ ။ လက္ထပ္ မွာက ေနာက္ ၁၀ ရက္ဆိုလက္ထပ္မယ္ ။ လက္ထပ္ၿပီးေနာက္တစ္ပတ္မွာ ပ်ားရည္ဆမ္း ခရီးထြက္မယ္ ဆိုရင္ လက္ထပ္ဖို႔ မတိုင္ခင္ ၁၀ ရက္ တစ္ပတ္အလိုမွာ ဆရာ၀န္နဲ႔ၿပဖို႔လိုတယ္ ။ ဆရာ၀န္ က ေဟာ္မုန္းဓါတ္ ႏွစ္မ်ိဳးပါတဲ့ေဆးေပးလိုက္မယ္ ။ တစ္ပတ္စာပဲေပးမယ္ ။ တစ္ပတ္ေပးၿပီးေဆး ရပ္ လိုက္တာနဲ႔တစ္ၿပိဳင္နက္ ေသြးေပၚမယ္ ။ တကယ္ေပၚမယ့္အခ်ိန္မွာ မေပၚေတာ့ဘူး ။ ေစာၿပီးေပၚမယ္ ။ ဒီေတာ့ မဂၤလာဦး ညမွသည္ ပ်ားရည္ဆမ္းခရီးထြက္တဲ့အခ်ိန္အထိ ေပ်ာ္ရြင္ႏုိင္ပါၿပီ ။ ေရွ႔ေစာတာက ကသီလင္ တၿဖစ္ၿပီး ေနာက္ဆုတ္တာ ပိုေကာင္း မယ္ထင္ရင္လည္း ေနာက္ဆုတ္လို႔ရပါတယ္ ။

Oestrogen နဲ႔ Progesterone ႏွစ္မ်ိဳးပါတဲ့ေဆး ။ အလြယ္ေၿပာရရင္ အိမ္ေထာင္ရွင္ေတြေသာက္ေနၾကတဲ့ OC Pill လို႔ေခၚ တဲ့ ( Oral Contraceptive pill ) ေတြေပါ့ ။ အဲဒီမွာ ေဟာ္မုန္း ႏွစ္မ်ိဳးလံုးပါပါတယ္ ။ ေရွ႔တိုးခ်င္ တယ္ဆိုရင္ အဲဒီေဆးကို ၇ ရက္ တန္သည္ ၁၀ ရက္တန္သည္ ေတာက္ေလွ်ာက္ေပးလို႔ရပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ တစ္လံုးတစ္ၾကိမ္မဟုတ္ပါဘူး ။ ႏွစ္လံုးေပးရပါတယ္ ။ တစ္ေန႔ႏွစ္လံုး တစ္ၾကိမ္နဲ႔ ေတာက္ေလွ်ာက္ေပးၿပီး ၇ ရက္သို႔ မဟုတ္ ၁၀ ရက္ ၿဖတ္လိုက္ရင္ တစ္ခါတည္းေသြးေပၚတယ္ ။ ဒါက ၾကိဳၿပီးေပၚေစခ်င္တာ ။ ၿဖတ္လိုက္ ရင္ေပၚမယ္ ။ ေပၚတာ သံုးေလးရက္မွ်လိုက္ရင္ လိုတဲ့ရက္ကို ေရွာင္လို႔ရသြားမယ္ ။ ေတာ္ေတာ္ေလး လြတ္ခ်င္ ရင္ေတာ္ေတာ္ေလးေစာေပးလို႔ရပါတယ္ ။ ေနာက္ဆုတ္ဖို႔က်ေတာ့ ရိုးရိုးကိုယ္၀န္ေဆာင္တားေလးပါပဲ ။ တစ္ေန႔ တစ္ လံုး ညေနပိုင္းထမင္းစားၿပီးၿပီးခ်င္းေန႔စဥ္ေသာက္ရပါမယ္ ။ ေဆးကတ္က ၂၈ လံုးပါတယ္ ။ ၂၁ လံုးက ေဟာ္မုန္းပါတယ္ ။ က်န္တဲ့ ၇ လံုးက သံဓါတ္ပါတဲ့အားေဆးၿဖစ္ပါတယ္ ။ အဲဒါမ်ိဳးက်ေတာ့ ခုႏွစ္လံုပါတဲ့ အားေဆး ကိုမစားေစပဲ ၂၁ လံုး ကုန္တာနဲ႔ ေနာက္ထပ္ တစ္ကတ္က ၂၁ လံုးကို ဆက္စားေစရမယ္ ။ ၂ လေပးရင္ ၂ လ မေပၚဘူး ။ ၃ လေပးရင္ ၃ လမေပၚဘူး ။ မွန္မွန္ မပ်က္မကြက္ေသာက္ဖို႔လိုပါတယ္ ။ ေန႔စဥ္ ညေနစာ စားၿပီးတစ္ေန႔တစ္လံုး ။ ေပၚခ်င္တဲ့အခ်ိန္ က်မွ ရပ္လိုက္ေပါ့ ။

တစ္ခုေတာ့ရွိတယ္ အခုလိုေရးလိုက္လို႔ လူနာေတြက ဆရာ၀န္ေတြဆီမလာပဲ သူတို႔ဘာ သာ ေလွ်ာက္ေသာက္ေန မလား ဆိုၿပီးစိုးရိမ္စရာေတာ့ရွိပါ့တယ္ ။ ဒါေပမယ့္ ၿမိဳ႔ၾကီးၿပၾကီးေတြမွာ ပဋိဇီ၀ပိုး သတ္ေဆးေတြကို အထိန္းအကြပ္မရွိပဲ သံုးေနက်တဲ့ အႏၱရာယ္နဲ႔စာရင္ဘာမွ မေၿပာပေလာက္ပါဘူး ။ ဒါေၾကာင့္ ဗဟုသုတ အေနနဲ႔ၿဖစ္ေစ အမ်ိဳးသမီးထုအတြက္ၿဖစ္ေစ ဆရာ၀န္ေတြအတြက္ၿဖစ္ေစ အက်ိဳးတစ္ခု ရွိမယ္ဆို ရင္ ေက်နပ္ပါၿပီ ။

Ref : Health Education on Reproductive Health by Prof . Myint Mg Mg

သက္တန္႔ခ်ိဳ