ရင္ေသြးငယ္မ်ား အတြက္၊ လူသားအားလံုးအတြက္ ေဆးလိပ္ေရွာင္ပါ

လင္က႐ူဇာဆစ္ဂနပ္စ္ ကား ႀကီးသည္ ျဖည္းညည္းစြာ ေမာင္း ႏွင္ရင္း လမ္းက်ဥ္းကေလးထဲသုိ႕ တလိွမ့္လွိမ့္ ဝင္လာေန၏။ လမ္းေဘးဝဲယာတစ္ေလွ်ာက္ တြင္ ႀကီးမားလွေသာ ပိေတာက္ ပင္ႀကီးမ်ား အစီအရီ ေပါက္ေနၾက ၏။ ထုိလမ္းကေလးတြင္ တရား ဝင္အမည္မရွိေသာ္လည္း ရပ္ကြက္ ေန အမ်ားျပည္သူက ပိေတာက္ လမ္းဟု အမည္ေပးထားၾက၏။ ထုိလမ္းကေလးအဆံုးတြင္ ေခတ္မီႏွစ္ထပ္တိုက္ကေလး ရွိ၏။ ကားႀကီးသည္ တုိက္ေရွ႕ဆင္ ဝင္ေအာက္တြင္ ရပ္လိုက္ေသာ အခါ အၿငိမ္းစားေက်ာင္းအုပ္ ဆရာမႀကီး ေဒၚခင္ေအးက ထြက္ ႀကိဳေန၏။ ''လာ လာ၊ တူမႀကီး၊ အေတာ္ ပဲ မုန္႕ဟင္းခါး ခ်က္ထားတယ္'' ကားေပၚမွ ေဒါက္တာပြင့္ သက္တင္ ဆင္းလာ၏။ ''အေတာ္ပဲ အန္တီေအး၊ မုန္႕ ဟင္းခါး မစားရတာၾကာၿပီ'' ''တူမႀကီးအႀကိဳက္ ခ်က္ထား တယ္။ ေျမာင္းျမေဒၚခ်ဳိပံုစံေလး။ ဘူးသီးေၾကာ္ရယ္၊ ငါးဖယ္ရယ္၊ ဘဲဥရယ္၊ စံုစံုလင္လင္လုပ္ထား တယ္'' ''ေကာင္းတာေပါ့ အန္တီ ေအး၊ တဝစားပစ္လုိက္ဦးမယ္'' ''ကဲ- လာ၊ ထမင္းစား ခန္းထဲ သြားရေအာင္'' တူဝရီးႏွစ္ေယာက္ ထမင္းစား ခန္းသုိ႕ ေရာက္ေသာအခါ အသင့္ ျပင္ဆင္ထားေသာ မုန္႕ပန္းကန္ ကုိယ္စီယူ၍ ဟင္းရည္ဆမ္းကာ စားၾက၏။ ''ေကာင္းရဲ႕လား၊ တူမႀကီး'' ''အရမ္းေကာင္းတာပဲ။ ေဒါက္ တာယုစႏၵာတို႕၊ ျမျမေအးတို႕၊ တင္ တင္ဦးတို႕ကို ေကြၽးခ်င္လိုက္တာ'' ''ရပါတယ္။ ေနာက္တစ္ပတ္ က်ရင္ ဖိတ္လုိက္ေလ။ အန္တီ ေအး ခ်က္ထားမယ္'' ''ဟုတ္ကဲ့ အန္တီေအး၊ ဆရာ ႀကီးဦးေငြအိုး သက္သာရဲ႕လား'' ''မသက္သာပါဘူး၊ အဆုတ္ ကင္ဆာဆိုပဲ'' ေဒၚခင္ေအးႏွင့္ လုပ္ေဖာ္ကုိင္ ဖက္ မိတ္ေဆြျဖစ္ေသာ အၿငိမ္းစား ေက်ာင္းအုပ္ဆရာႀကီး ဦးေငြအိုး သည္ ေဆး႐ံုတက္ကာ ကုသေနရ ၏။ ''ဆရာႀကီးက ေဆးလိပ္ အရမ္းေသာက္တာကိုး'' ''ဟုတ္တယ္၊ ေဆးလိပ္ျဖတ္ ခိုင္းတာလည္း မရဘူး'' ''ေဆးလိပ္က သိပ္ဆိုးတာ။ ေရွာင္ရင္ေတာ့ ေကာင္းက်ဳိးရွိ တယ္'' ''ဘယ္လိုရွိတာလဲ၊ ေျပာျပပါ ဦး'' ''ဒီလို အန္တီေအးရဲ႕၊ Lancet ဆိုတာက ကမၻာေက်ာ္ ေဆး ပညာဂ်ာနယ္တစ္ေစာင္ပဲ။ သုေတ သနတစ္ခုအေၾကာင္း  Lancet  ထဲ မွာပါလာတယ္။ သုေတသနအရ ေဆးလိပ္ မေသာက္ရ နယ္ေျမေတြ ကန္႕သတ္ေပးလိုက္ေတာ့ ပန္းနာ ရင္က်ပ္ေရာဂါရယ္၊ လမေစ့ဘဲ ေမြးတာရယ္ ၁ဝ ရာခိုင္ႏႈန္း ေလ်ာ့ က်သြားတယ္တဲ့'' ''ေကာင္းလာတဲ့သေဘာပဲ'' ''ဟုတ္တယ္ အန္တီေအး၊ အမ်ားျပည္သူသြားလာေနတဲ့ ေန ရာမ်ဳိးမွာ ေဆးလိပ္ မေသာက္ဖို႕ ဥပေဒနဲ႕ တားတယ္။ ဒီလို တား လိုက္ေတာ့ ကေလးငယ္ေတြ ေဆး လိပ္ေငြ႕ ႐ွဴရတာ ကင္းေဝးသြား တယ္။ ကေလးေတြ က်န္းမာေရး ေကာင္းလာတယ္။ ဒါကုိ သုေတသ နလုပ္ၿပီး Lancet ထဲမွာ ေဖာ္ျပ ထားတယ္'' ''ဘယ္ေလာက္ၾကာေတာ့ ေကာင္းလာမယ္တဲ့လဲ'' ''ေဆးလိပ္မေသာက္ရ ဥပေဒ ကုိ ျပ႒ာန္းၿပီး တစ္ႏွစ္ၾကာတဲ့အခါ လမေစ့ဘဲ ေမြးတာေတြ၊ ပန္းနာရင္ က်ပ္ေရာဂါေတြ ၁ဝ ရာခုိင္ႏႈန္း ေလ်ာ့သြားတယ္တဲ့'' ''ေကာင္းတာေပါ့ကြယ္'' ''သုေတသနအဖြဲ႕က ေျမာက္ အေမရိကနဲ႕ ဥေရာပတိုက္က အ ရင္လုပ္ခဲ့ဖူးတဲ့ သုေတသန ၁၁ ခု ကုိ ျပန္ၿပီးခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာ ေလ့လာ တာတဲ့'' ''အက်ဳိးရွိတာေပါ့ကြယ္'' ''အဂၤလန္မွ The Royal Collage of Obstetricians and Gvnaecologists  ဆိုတာရွိတယ္။ သားဖြားမီးယပ္ဆုိင္ရာ ေတာ္ဝင္ သမားေတာ္မ်ား ေကာလိပ္ ဆိုပါ ေတာ့။ ဒီေကာလိပ္က ပါရဂူေတြ က ေျပာတယ္။ ေဆးလိပ္ကန္႕ သတ္တာဟာ လူႀကီးေရာ ကေလး ပါ အက်ဳိးရွိပါတယ္တဲ့'' ''ဟုတ္တာေပါ့ကြယ္'' ''ခုသုေတသနက သုေတသန အႀကီးစားေတြထဲက တစ္ခုပဲ အန္ တီ။ ပထမဆံုးလုပ္တဲ့ သုေတသန စာရင္းမွာ ပါတယ္။ ေဆးလိပ္ကန္႕ သတ္တာေၾကာင့္ ကြဲျပားျခားနားတဲ့ တုိင္းျပည္ေတြနဲ႕ ေဒသေတြမွာ ကေလးေတြရဲ႕က်န္းမာေရး ေကာင္း လာတာကို ျပတဲ့ ခုိင္မာတဲ့ သက္ ေသျပခ်က္ပါပဲတဲ့'' ''ဘယ္ေနရာေတြမွာ ကန္႕ သတ္တာတဲ့လဲ'' ''ဥပမာ- အရက္ဆုိင္၊ ဘီယာ ဆုိင္၊ ေပ်ာ္ပြဲစား႐ံု၊ စားေသာက္ဆိုင္ လုပ္ငန္းခြင့္ စတဲ့ ေနရာေတြေပါ့။ အမ်ားျပည္သူ ဝင္ထြက္သြားလာ တဲ့ ေနရာမ်ဳိးေတြပါပဲ။ ေဆးလိပ္ ေသာက္တဲ့လူကထြက္တဲ့ ေဆးလိပ္ ေငြ႕က မေသာက္တဲ့ လူဆီလည္း ေရာက္တယ္ေလ။ ေဆးလိပ္မ ေသာက္တတ္ဘဲ ဆိုးက်ဳိးရတာ ေပါ့။ ဒါကုိ ဏေ််ငလန ွာသုငညါ လို႕ ေခၚတယ္။ ခုလို ဥပေဒနဲ႕ ကန္႕ သတ္ေတာ့ ေဆးလိပ္မေသာက္ တတ္တဲ့ လူေတြဟာ Passive Smoking ရဲ႕ဒဏ္ကုိ မခံရေတာ့ ဘူး။ မဆိုင္တဲ့လူေတြ ဒုကၡမေရာက္ ေတာ့ဘူးေပါ့'' ''ေကာင္းတာေပါ့ကြယ္'' ''ခုသုေတသနက တကၠသိုလ္ ေတြ အမ်ားႀကီးပါတယ္။ ပါရဂူ ေပါင္းစံုပဲ'' ''ဘယ္တကၠသိုလ္ကလဲ'' ''University of Edinburgh ရယ္၊ Maastricht University ရယ္၊ Hasselt University  ရယ္၊ Harvard Medical School  ရယ္၊ အမ်ားႀကီးပဲ'' ''ေဆး႐ံုေတြ ပါေသးလား'' ''ပါတယ္။ Brigham and Women's Hospital  ပါတယ္။ သု ေတသီေတြက ေမြးဖြားမႈေပါင္း ႏွစ္ သန္းခြဲေက်ာ္ကို ေလ့လာခဲ့တယ္။ ၿပီးေတာ့ ပန္းနာရင္က်ပ္နဲ႕ ေဆး႐ံု တင္ရတဲ့ ကေလးလူနာေပါင္း ႏွစ္ သိန္းခြဲနီးပါးကုိလည္း ေလ့လာခဲ့ တယ္'' ''အမ်ားႀကီးပဲေနာ္'' ''ဟုတ္တယ္၊ အမ်ားႀကီးပဲ။ ခု လို အမ်ားႀကီးလုပ္မွလည္း ရလဒ္ က ခုိင္ခိုင္မာမာရတာ'' ''ပါရဂူေတြက ဘာေျပာလဲ'' ''Dr.Jasper Been ဆိုတာက Netherlands  က သူက Maast rich University MedicalCenter  က ပါရဂူပဲ။ သူက ခုအဖြဲ႕ မွာ ေခါင္းေဆာင္၊ သူက ေျပာ တယ္။  ဆယ္ႏွစ္ေအာက္ကေလး ေတြမွာ ရတဲ့ သုေတသီရလဒ္က သိပ္ကုိ ထင္ရွားပါတယ္တဲ့'' ''ဘယ္လုိထင္ရွားတယ္တဲ့လဲ'' ''ေဆးလိပ္ကန္႕သတ္လိုက္ ေတာ့ အမ်ားျပည္သူက်န္းမာေရး ေကာင္းလာပါတယ္တဲ့။ အထူးသ ျဖင့္ သေႏၶသားရယ္၊ ေမြးကင္းစ ရယ္၊ ၁၂ ႏွစ္ေအာက္ ကေလးေတြ ရယ္မွာ သိသိသာသာ ေကာင္းလာ ပါတယ္တဲ့။ WHO ဆိုတဲ့ ကမၻာ့ က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ႀကီးက ေဆးလိပ္ ကင္းစင္တဲ့ ပတ္ဝန္းက်င္ကုိ တစ္ ႏုိင္ငံလံုး အတုိင္းအတာနဲ႕လုပ္ဖို႕ အႀကံေပးလမ္းညႊန္ထားပါတယ္တဲ့။ ခုသုေတသနရလဒ္ကလည္း   WHO  ကုိ ေထာက္ခံေနတာ ေတြ႕ရပါ တယ္တဲ့'' ''WHO ကို ေထာက္ခံတာ ေကာင္းတာေပါ့ကြယ္'' ''ၿပီးေတာ့ ရွိေသးတယ္။ သု ေတသီတစ္ဦးျဖစ္တဲ့ Professor Aziz Sheikh  ကလည္း ေျပာထား တယ္။ ဒီပါရဂူႀကီးက University of Edinburh  မွာလည္း လုပ္တယ္။ ႕ညငလနမ်ငအပ သ္ ႏိငည-ဘကမ့ မွာလည္း လုပ္တယ္။ သူက ေျပာတယ္။ ခုလုိ ဥပေဒနဲ႕ ထိန္း ခ်ဳပ္တဲ့အတြက္ ကေလးက်န္းမာ ေရးဟာ ပုိၿပီးတိုးတက္လာမွာပါတဲ့။  ဥပေဒနဲ႕ မလုပ္ေသးတဲ့ တိုင္းျပည္ ေတြ က်န္ေနပါေသးတယ္တဲ့။ ခုသု ေတသနရလဒ္အရ အဲဒီတုိင္းျပည္ ေတြဟာ WHO ရဲ႕ လမ္းညႊန္ခ်က္ ကုိ လိုက္နာသင့္ၾကပါၿပီတဲ့'' ''ဒါေပါ့ကြယ္၊ လိုက္နာသင့္ တာေပါ့'' ''အရင္က လုပ္ခဲ့ဖူးတဲ့ သု ေတသနအရ ေဆးလိပ္ေငြ႕ ႐ွဴေန ရတဲ့ ကေလးေတြထဲမွာ ၄ဝ ရာခိုင္ ႏႈန္းဟာ အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္း ေရာဂါေတြ ျဖစ္လာတယ္။ ပန္းနာ ရင္က်ပ္ေတြ ျဖစ္လာတယ္ဆိုတာ သိရတယ္'' ''ဆိုးတယ္ေနာ္'' ''ဒါတင္မကေသးဘူး။ ဥေရာ ပက သုေတသနအရ ေဆးလိပ္ေငြ႕ ႐ွဴမိတဲ့ ကေလးေတြမွာ ေသြးေၾကာ ထူထဲလာတာ ေတြ႕ရတယ္။ ဒါ ေၾကာင့္ ဒီကေလးေတြ ႀကီးျပင္း လာတဲ့အခါ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္း ေရာဂါတုိ႕၊ ေလျဖတ္ေရာဂါတို႕ ျဖစ္ ႏုိင္ေျခ မ်ားလာတယ္တဲ့'' ''ကေလးေတြက ႏုလုိ႕ထင္ တယ္'' ''ဟုတ္တယ္၊ အန္တီေအး။ ပါ ရဂူေတြက ေျပာတာက ကေလး ေတြရဲ႕ အဆုတ္က ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲပဲ ရွိ ေသးတာတဲ့။ ခံႏုိင္ရည္ နည္းပါး တယ္တဲ့။ ၿပီးေတာ့ ကုိယ္ခံအား စနစ္ကလည္း ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲပဲ ရွိေသးတာ တဲ့။ ေဆးလိပ္ေငြ႕ဒဏ္ကုိ ကေလး ေတြက ပုိၿပီးခံစားရပါတယ္တဲ့'' ''ဒါဆို ဥပေဒနဲ႕ ထိန္းခ်ဳပ္ သင့္ၿပီေပါ့'' ''ဟုတ္တယ္၊ ထိန္းခ်ဳပ္သင့္ ၿပီ။ ခုဥပေဒ ျပ႒ာန္းထားတာက နယ္က်ဥ္းလြန္းတယ္။ ကမၻာ့လူဦး ေရစုစုေပါင္းရဲ႕ ၁၆ ရာခုိင္ႏႈန္းကပဲ ဥပေဒရဲ႕ ေကာင္းက်ဳိးကုိ ခံစားရ ေသးတယ္။ Scotland  လိုေနရာမွာ ေတာင္ ၂ဝဝ၆ ခုႏွစ္ကမွ ဥပေဒ ျပ႒ာန္းခဲ့တယ္။ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏုိင္ငံေတြ မွာ ဥပေဒ မရွိေသးဘူး'' ''ဒါဆုိ ဆက္ႀကိဳးစားၾကရဦး မွာေပါ့'' ''ဟုတ္တယ္၊ Professor Ronnie Lamont  ကလည္း ကုိယ္ဝန္ ေဆာင္ေတြ ေဆးလိပ္ေသာက္ရင္ သေႏၶသားကုိ ထိခုိက္ေၾကာင္း သတိေပးထားတယ္။ က်န္းမာေရး ဌာနကလည္း ကေလးရွိေနတဲ့ကား ထဲမွာ ေဆးလိပ္မေသာက္သင့္ ေၾကာင္း ေျပာထားတယ္။ ၿပီးေတာ့ ေဆးရြက္ႀကီးနဲ႕ ေဆးရြက္ႀကီးထြက္ ပစၥည္းေတြကို အခြန္တိုးေကာက္ မယ္တဲ့'' ''လုပ္သင့္ပါတယ္'' ''Simon Clark  ကလည္း ေျပာတယ္။ သူက director of the Smoker's Group  တဲ့။ ဒီ Group ကုိ Froest လို႕ အမည္ေပး ထားတယ္။ ကေလးေတြ ရွိတာက အိမ္မွာရွိတာပါတဲ့။ ဒါေၾကာင့္ လုပ္ ငန္းခြင္တင္မကဘဲ အိမ္ေတြအတြက္ လည္း စဥ္းစားသင့္ပါတယ္တဲ့'' ''စဥ္းစားသင့္တာေပါ့'' '''Simon Clark ကေတာ့ ဆန္႕က်င္ဘက္က ေနတဲ့လူပဲ။ သူ က ေဆးလိပ္သမားဘက္ကပါ။ ဒါေပမယ့္ ကေလးေတြ အိမ္မွာရွိ ေနတာကုိ ေထာက္ျပတာ မွန္တဲ့  အတြက္ လက္ခံရမွာပါပဲ'' ''ေဆးလိပ္ဘက္က လူလည္း ရွိေသးသကုိး'' ''လူဆိုေတာ့လည္း လူဆိုး လူ ေကာင္း ရွိေသးတာေပါ့။ ကဲ- အန္ တီေအး၊ စားလို႕လည္းဝၿပီ။ သံုးပန္း ကန္ကုန္ၿပီ'' ''ဒါဆို အခ်ဳိတည္းဦး။ လက္ ဖက္သုတ္ရယ္၊ ငါးေျခာက္ဖုတ္ ရယ္၊ မလိုင္ကေရကရာရယ္၊ မႏၲ ေလးထုိးမုန္႕ရယ္၊ ေရေႏြးၾကမ္းနဲ႕ ျမည္းဦး'' ''ဟာ- စားစရာေတြ စံုလွခ်ည္ လား'' ''စံုဆို ဒါက ဆရာေက်ာ္ဒါန ေလ'' ''ေဒါက္တာေက်ာ္ေဆြသိန္း လား'' ''ဟုတ္တယ္၊ တူမေလးက သူ႕ ဆီမွာ ကုေနတာေလ။ လူပ်ဳိႀကီးက တူမေလးကုိ ေမတၱာနဲ႕ကုေပးတယ္။ ဒါတင္မကေသးဘူး၊ အန္တီကုိပါ ေမတၱာနဲ႕ ဒါနျပဳေနတယ္။ စားစ ရာေတြ လာလာပို႕ေနတယ္'' ''အားနာစရာႀကီး'' ''ဘာလဲ၊ လက္မခံရဲဘူးလား'' ''ဟဲ ဟဲ၊ မ်ားမ်ားယူခဲ့ပါလို႕ သာ ေျပာလုိက္ပါ အန္တီ'' ''ဝါး ဟား ဟား ဟား'' ေဒါက္တာပြင့္သက္တင္၏ ဟာသေၾကာင့္ ေဒၚခင္ေအး ခြက္ ထုိးခြက္လန္ ရယ္ေမာလိုက္ေလ ေတာ့၏။ ေအာင္ေဆး-၁