ေျပာရင္း ေရာင္းရင္း Marketing (MLM) အပိုင္း (၂)

MLM ဆိုတာ.....

ေဈးေရာင္းတယ္ဆိုရာမွာ ကုန္ပစၥည္းတစ္ခုခုကို ေရာင္းခ်ျခင္း (Good sale) နဲ႕ ဝန္ေဆာင္မႈကို ေရာင္းခ်ျခင္း (Service sale) ဆိုတာမ်ိဳးေတြ ရွိပါတယ္။ MLM စနစ္ကို ဒီႏွစ္မ်ိဳးစလံုး ေရာင္းခ်ရာမွာ အသံုးျပဳပါတယ္။

Multi Level Marketing ကို ေဈးကြက္အတြင္း တိုက္ရိုက္ျဖန္႔ျဖဴးေရာင္းခ်ျခင္း (Direct Selling Method) လို႔လည္း ေခၚပါတယ္။ ေရာင္းခ်ရာမွာ ကုမၸဏီက လစာနဲ႔ ခန္႔ထားတာ မဟုတ္တဲ့ အေရာင္းကိုယ္စားလွယ္ေတြကို အသံုးျပဳပါတယ္။ အေျခခံအားျဖင့္ အေရာင္းကိုယ္စားလွယ္ေတြဟာ ေနာက္ထပ္ အေရာင္းကိုယ္စားလွယ္ အသစ္ေတြကို ထပ္မံဆြဲဆာင္ စည္းရံုးရပါတယ္။ ကိုယ္က ထပ္မံစည္းရံုးလိုက္လို႔ ကိုယ့္နာမည္ေအာက္မွာ ကိုယ္စားလွယ္အသစ္ေတြ ထပ္ရလာေလေလ ကိုယ့္မွာလည္း ဝင္ေငြတိုးေလေလပါပဲ။ ကိုယ္အပါအဝင္ ကိုယ့္ေအာက္က ကိုယ္စားလွယ္ေတြရဲ႕ ေရာင္းခ်ရတဲ့ ကုန္ပစၥည္းပမာဏေပၚ မူတည္ျပီး ေကာ္မရွင္ခကို အခ်ိဳးက် ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေႀကာင့္ ကိုယ့္ေအာက္မွာ အေရာင္းကိုယ္စားလွယ္ေတြ မ်ားမ်ားရေအာင္ စည္းရံုးႏိုင္ေလေလ ဝင္ေငြတိုးေလေလလို႔ ေယဘူယ်သတ္မွတ္လို႔ ရပါတယ္။ ဒါကေတာ့ သာမာန္ MLM စနစ္ တစ္ခုရဲ႕ အေျခခံသေဘာတရားပါ။

ပထမဦးဆံုး MLM စနစ္နဲ႕ ေရာင္းခ်ျခင္းကို ၁၉၄၅-ခုႏွစ္မွာ California Vitamin Company ကေန စတင္ခဲ့ပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕ marketing စနစ္မွာ ျဖန္႔ျဖဴးေရာင္းခ်သူ (distributors) ေတြဟာ ပံုမွန္ေဖါက္သည္ ၂၅ ဦးစီ ရွာရပါတယ္။ အဲဒါဆိုရင္ အဲဒီ ၂၅ ဦးကို ပံုမွန္ေရာင္းရေငြထဲက ၃ ရာခိုင္ႏႈန္းကို ေကာ္မရွင္အျဖစ္ ရပါတယ္။ အဲဒီကေန တစ္ဆင့္တစ္ဆင့္နဲ႔ ဆင့္ပြားျပီး ျပဳျပင္လာလိုက္ႀကတာ ဒီေန႔အခ်ိန္အခါမွာေတာ့ MLM ဟာ ႏိုင္ငံတကာမွာ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ အသံုးခ်ေနတဲ့ ေဈးကြက္ထိုးေဖါက္နည္းစနစ္တစ္ခု ျဖစ္ေနပါေတာ့တယ္။

အခြင့္အလမ္းနဲ႔ ျပႆနာ

Multi Level Marketing သမားေတြရဲ႕ လက္သံုးစကားက မယံုႏိုင္ေလာက္ေအာင္ေကာင္းတဲ့ စီးပြားေရးအခြင့္အလမ္း (Opportunity) တစ္ခု ေျပာျပခ်င္လို႔….. ဆိုတာမ်ိဳးပါ။ အိုးမကြာ အိမ္မကြာ အလုပ္မပ်က္ ေက်ာင္းမပ်က္ ပိုက္ဆံရႏိုင္တဲ့ နည္းလမ္းမ်ိဳး မလိုခ်င္ဘူးလား… ဆိုတာမ်ိဳးလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ျပီးရင္ တစ္ေနရာရာမွာ ေဆြးေႏြးဖို႔ ဖိတ္ေခၚပါလိမ့္မယ္။ အဲဒီေလာက္ဆို သူတို႔လမ္းေႀကာင္းထဲကို ဆင္းမိဖို႔ အေတာ္လံုေလာက္သြားပါျပီ။ အေရးႀကီးတဲ့ အဓိကအခ်က္ေတြကို ဖြက္ထားျပီး သိပ္အေရးမပါတဲ့ အခ်က္ေတြကို အဓိကပံုစံမ်ိဳးနဲ႔ ေျပာျပပါလိမ့္မယ္။ ဒါကိုက သူတို႔ရဲ႕ မဟာဗ်ဴဟာပါပဲ။ 

ဒီ Marketing စနစ္ရဲ႕ အဓိကျပႆနာ ၄ ခုကို ေျပာျပပါ႔မယ္။ နံပါတ္ (၁) ျပႆနာက ေဈးကြက္ရွာတဲ့ ပံုစံနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ျပႆနာ (Market Saturation)၊ နံပါတ္ (၂) က ပိရမစ္ဖြဲ႕စည္းပံု ျပႆနာ (Pyramit Structure)၊ နံပါတ္ (၃) က အက်င့္သိကၡာပိုင္း ျပႆနာ (Morality and Ethics) ပါ။ Accountability လို႔ ေခၚတဲ့ တာဝန္ခံမႈ၊ တာဝန္ယူမႈ ဆိုတဲ့ အပိုင္းဟာ က်င့္ဝတ္သိကၡာနဲ႔ပါ တိုက္ရိုက္ပတ္သက္ေနပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးနံပါတ္ (၄) အခ်က္က မိတ္ေဆြျဖစ္မႈကို အသံုးခ်တဲ့ ျပႆနာပါ။ Relationship Issues လို႔ ေျပာႏိုင္မယ္ထင္ရဲ႕။ 

ကၽြန္ေတာ့္ရဲ႕ MLM အေပၚ ဘဝင္မက်ျခင္း ကိစၥေတြမွာ အဲဒီေနာက္ဆံုး ႏွစ္ခ်က္က အဆိုးဆံုးပါပဲ။ တစ္ခ်က္ခ်င္းကို ကၽြန္ေတာ္ေလ့လာမိသေလာက္၊ ျမင္မိသေလာက္ ရွင္းျပပါ႔မယ္။ ဒါေပမဲ့ တကယ္ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တစ္ဦးတည္းရဲ႕ အျမင္မဟုတ္ဘဲ ရင္းႏွီးတဲ့ မိတ္ေဆြေတြနဲ႔ ေဆြးေႏြးႀကရင္း ထြက္လာတဲ့ အျမင္ေတြလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

(၁) ေဈးကြက္ရွာျခင္း

 

ေဈးကြက္ရွာမႈ ျပႆနာဆိုရာမွာ တစ္ဖက္လူကို ဆြဲေဆာင္တဲ့ျပႆနာကို ဆိုလိုပါတယ္။ က်ံဳးသြင္းျခင္းလို႔ နာမည္တပ္ရင္ ရင့္သီးသြားမလားေတာ့ မသိပါဘူး။ ဘယ္စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမဆို စားသံုးသူကို ဆြဲေဆာင္ရတာ ထံုးစံပါ။ ဆြဲေဆာင္ပံု၊ ဆြဲေဆာင္နည္း အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိပါတယ္။ Media မွာ ေႀကာ္ျငာမယ္၊ ဆိုင္းဘုတ္ေထာင္မယ္…. စသျဖင့္ေပါ႔။ ဒါေပမဲ့ Multi Level Marketing ရဲ႕ စားသံုးသူ ဆြဲေဆာင္ပံုက အျငင္းပြားစရာေတြ မ်ားလွပါတယ္။ အဓိကျပႆနာက ေဆြးေႏြးျပီး marketing လုပ္တဲ့ေနရာမွာပါ။ လူတစ္ေယာက္နဲ႕ တစ္ေယာက္ ေဆြးေႏြးျခင္းက Multi Level Marketing ရဲ႕ အဓိကမဟာဗ်ဴဟာျဖစ္သလို အဓိကမဟာျပႆနာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕သေဘာကိုက လူတစ္ဦးနဲ႕ တစ္ဦး ေျပာဆိုေဆြးေႏြးျပီး ဆင့္ပြားသြားတဲ့ စနစ္ပါ။ ဒါဟာ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ ပံုမွန္အေတြးအေခၚနဲ႔ အလိုအေလွ်ာက္သိတဲ့ အသိေတြ၊ ဆင္ျခင္တံု႔တရားေတြကို တံု႔ဆိုင္းသြားေစပါတယ္။ ဘာေႀကာင့္လည္းဆိုေတာ့ ေငြကိုလြယ္လြယ္နဲ႔ ရႏိုင္မယ္ ဆိုတဲ့အသိ ဝင္သြားေအာင္ လုပ္လိုက္လို႔ပါပဲ။ သူတို႔ရဲ႕ ကနဦးေဆြးေႏြးပြဲေတြကို သတၱဳခ်လိုက္ရင္ ေငြကိုလြယ္လြယ္နဲ႔ ရႏိုင္မယ္…ဒါေပမဲ့ အခုေတာ့ မဟုတ္ေသးဘူး…. ဆိုတာကို ေတြ႕ရပါမယ္။

MLM သမားေတြရဲ႕ ေျပာေနက် ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ သူတို႔ရဲ႕ ကုန္ပစၥည္းနဲ႔ MLM စနစ္ဟာ သူမ်ားနဲ႔မတူ အသစ္ျဖစ္တယ္ ဆိုတာပါပဲ။ ဘာျဖစ္လို႔ ဒီစနစ္ကိုသံုးရသလဲလို႔ ေမးႀကည့္ပါ။ ေႀကာ္ျငာစားရိတ္သံုးရင္ အပိုကုန္ျပီး စားသံုးသူေတြ အက်ိဳးမရွိလို႔ ေႀကာ္ျငာအတြက္ အသံုးျပဳမဲ့ ကုန္က်စားရိတ္ကို အခုလို marketing သမားေတြ အတြက္ဖန္တီးေပးတာ ျဖစ္တဲ့အေႀကာင္း (မ်ားေသာအားျဖင့္ ဒီအဆင့္ကို တန္းေျပာေလ့မရွိပါ)၊ ေႀကာ္ျငာဖိုးမကုန္လို႔ ပစၥည္းအရည္အေသြးကို အေလးထားႏိုင္ေႀကာင္း ေျပာျပပါလိမ့္မယ္။ အျခား အေႀကာင္းျပခ်က္ေတြလည္း အမ်ားႀကီး ရွိႏိုင္ပါေသးတယ္။

အဲဒီမွာမွ ျမန္မာအခ်င္းခ်င္းဆိုရင္ လူသတင္းလူခ်င္းေဆာင္တဲ့ နည္းလို႔ေတာင္ ဖြဲ႕ဖြဲ႕ႏြဲ႕ႏြဲ႕ ေျပာႏိုင္ပါေသးတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူတို႔ရဲ႕ ကုန္ပစၥည္းေတြဟာ အမ်ိဳးတူအျခားကုန္ပစၥည္းေတြထက္ အံ့ႀသစရာေကာင္းေလာက္ေအာင္ အျမဲေဈးႀကီးေနတတ္တာကို ေတြ႕ရပါမယ္။ ေဈးသက္သာတဲ့ ပစၥည္းအမ်ိဳးအမည္တခ်ိဳ႕ ပါေကာင္းပါ ပါလိမ့္မယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒါဟာ ေဖာက္သည္တခ်ိဳ႕ကို ဆြဲေဆာင္ဖို႔ ျဖစ္ျပီး က်န္တာေတြကေတာ့ ေဈးႀကီးတတ္ပါတယ္။ ေနာက္ေျပာစရာတစ္ခုကေတာ့ ပစၥည္းတခ်ိဳ႕ဟာ ပံုမွန္နည္းလမ္းေတြနဲ႕ ေရာင္းခ်ဖို႔ ႀကိဳးစားႀကည့္ျပီး မေအာင္ျမင္တဲ့အခါ ဒီနည္းကို သံုးတတ္ပါေသးတယ္။ 

ေဈးကြက္ကို နည္းစနစ္အသစ္နဲ႕ ထိုးေဖါက္ေရာင္းခ်ျခင္းဟာ ကမာၻမွာ မထူးဆန္းတဲ့ ကိစၥတစ္ခုျဖစ္သလို ေအာင္ျမင္သြားတဲ့ နည္းစနစ္အသစ္ေတြလည္း ကမာၻ႕ေဈးကြက္မွာ အထင္အရွား ရွိပါတယ္။ အင္နဲ႕အားနဲ႕ ထိုးေဖါက္ျပီး ေရာင္းခ်ႏိုင္သလို အက်ိဳးအျမတ္လည္းႀကီးတဲ့ marketing စနစ္ေတြဟာ ေလ့လာရင္ ေလ့လာႏိုင္သေလာက္ က်ယ္ျပန္႔ပါတယ္။ Marketing စနစ္ေကာင္းရင္ ေကာင္းသေလာက္ ရွယ္ယာရွင္ေတြ၊ အလုပ္သမားေတြ၊ ေရာင္းခ်သူေတြနဲ႕ စားသံုးသူေတြကို အက်ိဳးရွိေစပါတယ္။ 

စနစ္ရဲ႕ ပဲ့ကိုင္...

MLM စနစ္တစ္ခုကို ဘယ္လိုပံုစံနဲ႔ ေမာင္းႏွင္သလဲဆိုတာေလးကို သံုးသပ္ႀကည့္ရေအာင္ပါ။ အမ်ားအားျဖင့္ High-level MLM promoters ေတြဟာ အနားယူသြားႀကျပီ ဆိုတာကို ေတြ႕ရပါမယ္။ အဲဒီလူေတြ အနားယူ၊ အပန္းေျဖ၊ ေပ်ာ္ရႊင္ေနႀကတဲ့ ပံုေတြကိုလည္း အားက်စရာ ေျပာႀက၊ ျပႀကပါလိမ့္မယ္။ ကၽြန္ေတာ္ကိုယ္တိုင္လည္း အားက်ခဲ့ဖူးတာေပါ႔။ MLM စနစ္မွာ မတည္ျငိမ္တဲ့သေဘာ၊ မေရရာတဲ့ သေဘာေတြ၊ အားနည္းခ်က္ေတြက နည္းနည္းေလာက္ ဂရုစိုက္ႀကည့္ရင္ကို သိသိသာသာႀကီး ရွိေနတာ ေတြ႕ရပါမယ္။ 

ဒါေပမဲ့ အဲဒါေတြကို မျမင္ရေအာင္၊ မရိပ္မိေအာင္ ဒါမွမဟုတ္ သိပ္အေရးမႀကီးဘူးလို႔ ထင္ရေအာင္ လုပ္တဲ့ မဟာဗ်ဴဟာေတြဟာ အဖြဲ႕အစည္းအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႕ မရိုးရေအာင္ ရွိပါတယ္။ ကုန္ပစၥည္းထုတ္လုပ္သူရဲ႕ သဘာဝအရ ကိုယ့္ကုန္ပစၥည္းရဲ႕ အားသာခ်က္ကို လူသိမ်ားေအာင္ လုပ္မယ္… အားနည္းခ်က္ကို သတိမျပဳမိေအာင္ လုပ္မယ္ ဆိုတာ သဘာဝက်တဲ့ ကိစၥပါ။ ေျခာက္ပစ္ကင္း သဲလဲစင္တဲ့ ျပည့္စံုမႈမ်ိဳးကေတာ့ လူပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ပစၥည္းပဲျဖစ္ျဖစ္… ဘယ္ဟာမွ မရွိႏိုင္ပါဘူး။ အက်ိဳးနဲ႔ အျပစ္ ဘယ္ဒင္းက သာတယ္ ဆိုတာကို ဆံုးျဖတ္ျပီး လက္ခံႏိုင္ရင္ ျပီးတာပါပဲ။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီ အက်ိဳးအျပစ္ကို တြက္ခ်က္တဲ့ ေနရာမွာ လူတစ္ဦးနဲ႔ တစ္ဦး အယူအဆ မတူညီႏိုင္ပါဘူး။

အဲဒီလိုေျပာရင္ ဘယ္စနစ္ကေရာ ျပီးျပည့္စံုေနလို႔လဲ… ေသခ်ာေနလို႔လဲ…. စီးပြားေရးလုပ္ရင္ မေသခ်ာ မေရရာတာေတြနဲ႔ ေရွာင္လို႔မွ မရဘဲ…. လို႔ စာဖတ္ရင္း စိတ္ထဲမွာ ႀကိတ္ျပီး ေစာဒကတက္ေနတဲ့ ဆရာေတြကို တစ္ခုေလးေတာ့ ေျပာခ်င္ပါတယ္။

စီးပြားေရးလုပ္တယ္ဆိုတာ ကိုယ္ရဖို႔ပဲ အေရးႀကီးတယ္…. ဆိုတဲ့ ခံယူခ်က္မ်ိဳးရွိရင္ ဆက္ဖတ္ဖို႔ မလိုသလို ေခါင္းစားခံစရာ မလိုေတာ့ပါဘူး။ အျပစ္ေျပာတာ မဟုတ္ေပမဲ့ က်င့္ဝတ္နဲ႔ တာဝန္ခံမႈ ဆိုတာကို စဥ္းစားသင့္တယ္လို႔ ယံုႀကည္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က ေငြေႀကးအက်ိဳးအျမတ္တစ္ခုတည္း မႀကည့္ဘဲ ဘာေတြ ျပန္ျပီး ေပးဆပ္လိုက္ရတယ္ ဆိုတာကို နည္းနည္းျဖစ္ျဖစ္ ေတြးႀကည့္သင့္တယ္ ထင္လို႔ပါခင္ဗ်ား....

(အပိုင္း (၃) မွာ ေဈးကြက္ရွာမႈ ျပႆနာနမူနာ တခ်ိဳ႕နဲ႔ အေတြ႕အႀကံဳတစ္ခုတစ္ေလကို ေဝမွ်ဖို႔ စိတ္ကူးထားပါတယ္။ ဒီလထဲမွာ လုပ္စရာေတြ မ်ားေနလို႔ အဆက္မျပတ္ရံုေလး ေရးလိုက္ရပါေႀကာင္း....)

(သရုပ္ေဖၚပံုမ်ားကို Google မွ ယူသည္။)